Geriatrische fysiotherapie

Waarom deze specialisatie?

Het aantal ouderen neemt toe. Uit cijfers van het CBS blijkt dat het aantal 65-plussers in 1990 bijna 2 miljoen bedroeg. Er wordt geschat dat dit aantal in 2020 ca. 4 miljoen zal bedragen. Het aantal ouderen neemt percentagegewijs het sterkste toe. De verwachting is dat het aantal ouderen tot voorbij 2050 zal stijgen. Daarbij blijkt dat de provincie Noord-Brabant tweemaal zo sterk vergrijst als de rest van Nederland.

Binnen de beroepsvereniging voor fysiotherapie zag men de noodzaak in om hiertoe een groep collega’s aanvullend te scholen. Deze post HBO-opleiding kwam tot stand in samenwerking met het Nederlands Paramedisch Instituut (NPi) en het Centrum voor Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH). Vanuit onze groepspraktijk nemen we hieraan deel in de persoon van collega C.A. van Leent.

Wat is geriatrische fysiotherapie?

Veroudering is een normaal multi-dimensionaal ontwikkelingsproces (oa. fysiologisch, psychologisch en emotioneel). Het aantal beperkingen en stoornissen ten gevolge van leeftijdsgerelateerde veranderingen neemt met de jaren toe. Meer dan 20% van de mensen boven de 65 geeft aan problemen met mobiliteit en functionaliteit te hebben. De overige 80% verdient evenwel zeker zoveel aandacht en biedt een uitdaging aan de preventieve gezondheidszorg. De belangrijkste oorzaak van versnelde veranderingen in het bewegingsapparaat bij ouderen is voortdurend verminderde lichamelijke activiteit, een te rustige levensstijl. Dit leidt tot adaptatie: een complex aan veranderingsprocessen waardoor de functie zo optimaal mogelijk blijft.

Kennis van adaptatieprocessen van biologische regelsystemen is onontbeerlijk om in te kunnen schatten of door het toedienen van prikkels de regelsystemen tot optimalisering van de aanpassingen kunnen worden gestimuleerd. De ouder wordende mens zal, door gezondheidsvoorlichting en begeleiding van functieherstel en functiebehoud, ondersteuning moeten krijgen, zodat hij een betekenisvol zelfstandig leven zal kunnen leiden. Daarmee levert hij indirect een bijdrage aan de betaalbaarheid van het zorgsysteem.

De fysiotherapeut is de meest voor de hand liggende deskundige om het functiebehoud en het functieherstel van ouderen te begeleiden. Fysiotherapeuten houden mensen in beweging.

De blik van de fysiotherapeut moet echter verder reiken dan spieren, kapsels banden en gewrichten. Oorzaken van hypokinesie kunnen namelijk gelegen zijn in motorische, maar ook in psychologische en sociaal-maatschappelijke factoren. Slechts constateren dat de motorische uitvoering is gestoord geeft onvoldoende informatie over de oorzaken van de gestoorde activiteit Deze oorzaken kunnen gelegen zijn op bv. existentieniveau, cognitief niveau, planningsniveau, uitvoeringsniveau of energievoorzieningniveau. Het fysiotherapeutisch onderzoek zal daarop moeten worden aangepast met specifieke meetinstrumenten.


Ouderen zijn 55-plussers

De volgende indeling wordt gebruikt:
* 55 –65 jaar: de senior; staat nog volop in het leven.
* 65 –75 jaar: de jongere oudere; heeft een actief bestaan: de actieve recreant.
* 75 –85 jaar: de oude oudere.
* 85 –plusser: deze zeer oude oudere; de kans op verminderde activiteit en afhankelijkheid is vergroot.

Het mag duidelijk zijn dat de ouder wordende mens centraal staat met zijn functionele mogelijkheden en onmogelijkheden (op beperkings- en participatieniveau).

Het benutten van mogelijkheden staat voorop: Positief denken ! Preventie !

In het kader van de gewijzigde fysieke en psychische belastbaarheid van ouderen vereisen behandeling en begeleiding specifieke deskundigheid, vaardigheid en attitude van de fysiotherapeut. De taak van de fysiotherapeut in de geriatrie bestrijkt alle geledingen binnen de gezondheidszorg: ziekenhuis, verpleeghuis, verzorgingshuis en thuissituatie, aanleunwoning. Bij de thuiswonende oudere wordt niet alleen gedacht aan thuiszorg, maar aan alle fysiotherapeutische zorg rondom een oudere die thuis woont. Dit kan dus ook dagbehandeling in een verpleeghuis betreffen of MBVO (= meer bewegen voor ouderen).

Uitgangspunt voor deze specialisatie vormt een “holistische sociaal model of management” en niet zozeer het medisch behandelmodel waarbij de nadruk ligt op stoornisniveau. Binnen dit model zijn belangrijk:
* Community-based health promotion.
* Preventie.
* Revalidatie.
* Multi-disciplinaire samenwerking

Naast de technische zijde van werkzaamheden wordt de nadruk gelegd op educatieaspecten. De geriatrisch fysiotherapeut probeert het gedrag van de mensen te beïnvloeden.

Verder wordt er aandacht besteed aan effectonderzoek en beleidsontwikkeling binnen de zorg voor ouderen en de preventieve gezondheidszorg. De geriatrisch fysiotherapeut vervult een voorhoedefunctie binnen het wetenschappelijk onderzoek naar veroudering. Doel van dit onderzoek is het voorkomen dat mensen met het stijgen der jaren beperkingen ontwikkelen. Met behulp van goede meetinstrumenten dienen deze multifactoriële oorzaken van het verminderd aanpassingsvermogen in kaart te worden gebracht.